Piaget'nin Bilişsel Gelişim Aşamaları
Piaget tarafından sunulan Bilişsel Gelişim Aşamaları teorisi, çocuklarda bilişsel büyümenin farklı ve birbirini takip eden adımlarını özetlemektedir. Bu kavram, ünlü İsviçreli psikolog Jean Piaget tarafından ortaya atılmıştır. Duyusal-motor, işlem öncesi, somut işlemsel ve biçimsel işlemsel olarak adlandırılan bu dört aşama, çocukların beyinlerinin basit duyusal algı düzeyinden soyut muhakeme, çevreyle etkileşim yoluyla aktif öğrenme gibi karmaşık yeteneklere nasıl evrildiğini ve böylece önem kazandığını göstermektedir.
Piaget'nin Bilişsel Gelişimi, aşağıdakileri içeren dört aşamadan oluşur: 1) Sensorimotor Aşama (doğumdan 2 yaşına kadar), bebekler ve küçük çocuklar duyuları ve motor eylemleri aracılığıyla çevreleriyle etkileşime girerek öğrenirler; 2) Preoperasyonel Aşama (2-7 yaş arası), sembolik düşünce ve benmerkezciliğin ayırt edici özelliğini sembolize eder; 3) Somut İşlemsel Aşama (7-11 yaş), çocuklar artık somut durumlarla ilgili mantıksal işlemler yapabilmektedir; 4) Biçimsel İşlemsel Aşama (12 yaş ve üzeri), gerçek dünyada karşılığı olmayan kavramlara dayalı akıl yürütme vardır ve varsayımsal durumlarla ilgilenir.
Sensorimotor Dönem, bilişsel gelişim açısından kendisinden sonra gelen her şeyin temelini oluşturduğu için en önemli dönemdir. Bu dönemde bebekler, yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde ortaya çıkacak olan problem çözme ve hafıza becerilerinin ilk adımı olan nesne kalıcılığı aşamasına geçerler. Geçici olarak saklanan bir oyuncak, bir çocuğun nesne kalıcılığı ilkesini anlaması için en iyi yoldur.
Preoperasyonel Aşama, daha çok hayali oyun ve dil kullanımı, diğer yandan benmerkezcilik ve görünüşteki değişiklikten bağımsız olarak geçerli olan korunum ilkelerini anlayamama ile belirgindir. Buna iyi bir örnek olarak, daha ince ve daha uzun olan bir metreküp bardağın, daha geniş ve daha kısa olan iyi şekillendirilmiş bir kübik bardaktan daha iyi göründüğünü düşünen bir çocuk verilebilir, bu da benzer enerji kavramlarını çocuğun düşünmesini zorlaştırır.
Somut İşlemsel Aşama, korunum kavramının kavramsallaştırılması gibi somut durumlara ilişkin mantık ve zihinsel işlemlerle karakterize edilir. Öte yandan, Biçimsel İşlemsel Aşama, fiziksel gerçekliğe bağlı olmayan akıl yürütme, problem çözme ve varsayımsal düşünmeye izin veren bir aşamadır. Örneğin, Somut İşlemsel Aşamadaki bir çocuk matematik problemlerini çözmek için görünür nesneleri kullanabilirken, Biçimsel İşlemsel Aşamadaki bir genç zor cebir denklemlerinin üstesinden gelebilir ve adalet ya da ahlak gibi soyut konular hakkında düşünebilir.