Çevrimiçi Akran Değerlendirmesi
Yayınlanmak üzere gönderilen araştırma makalelerinin ya da bildirilerin çevrimiçi hakem değerlendirmesi uzmanları tarafından değerlendirilmesi, bilim insanları tarafından söz konusu makale ya da bildirilerin kalite ve geçerliliğinin değerlendirildiği canlı bir işbirliği süreci olarak adlandırılmaktadır. Akademik dürüstlük gibi bilimin etik ilkelerini korumak, araştırmacıların gelişimini desteklemek ve yazarların halka açılmadan önce çalışmalarına olumlu, doğrudan geri bildirim almalarını sağlamak açısından bu zaman çok önemlidir.
Çevrimiçi hakem değerlendirmesinin başlıca avantajları, gelişmiş erişilebilirlik ve dünyanın her köşesinden hakemlerin katkıda bulunma potansiyelinin yanı sıra değerlendirme sürecinde şeffaflığın artmasıdır. Çevrimiçi platformlar, etkili iletişim ve iş akışı yönetimi için gereklidir, bu da sonuç olarak yazarların ve yayıncıların geri dönüş süresini azaltır. Örnek olarak, birçok yayın, gönderimlerin ve değerlendirmelerin otomasyonu için ScholarOne veya Editorial Manager gibi platformları kullanmakta ve böylece her bir paydaşın genel deneyimi zenginleşmektedir.
Çevrimiçi hakem değerlendirmesinde başlangıç noktası her zaman bir yazarın çevrimiçi bir dergi platformuna yaptığı başvurudur. Daha sonra, gruptaki ekip, çalışmayı özgünlük, önem ve metodoloji temelinde değerlendiren doğru hakemleri seçer. Alınan geri bildirimlerle yazarlar makaleyi uygun şekilde revize edebilir. Makale, dergide yayınlanmak için istenen seviyeye ulaşana kadar bu yinelemeli döngüde gelişmeye devam eder. Örnek vermek gerekirse, bir bilim dergisine gönderilen bir araştırma makalesi, nihai kabulünden önce birkaç tur hakemlik sürecine tabi tutulabilir.
Çevrimiçi sektörde akran değerlendirmesi, hakemlerin katılımı ve eğilimi ile kaliteli geri bildirim sağlanması gibi pek çok engelle kuşatılmıştır. Ayrıca, hakemlerin anonimliği zaman zaman yararsız eleştirilere ya da hesap verebilirlik eksikliğine neden olabilmektedir. Dergiler ise bu sorunlarla mücadele etmek için çift kör hakemlik süreçleri ya da uygun olanlar yerine sadece uzman hakemlerin kullanılması gibi yaklaşımları giderek daha fazla uygulamaya koymaktadır.
Dijital platformlarda gerçekleştirilen bir akran değerlendirmesi türü olan çevrimiçi akran değerlendirmesinin başvuru ve inceleme süreci, öncelikle geleneksel akran değerlendirmesinden farklıdır. Fiziksel makaleler ve posta yoluyla yavaş iletişim, geleneksel hakemlik sisteminin temel özellikleri iken, çevrimiçi hakemlik sistemi gerçek zamanlı geri bildirim ve işbirliği imkanı sağlar. İşlerin dijital yolla yapılması, geçen süreyi kısaltmakta, baskı ve postalama ile ilgili maliyetleri ortadan kaldırmakta ve ayrıca hakem sayısını artırmakta, sonuç olarak değerlendirmeye katılan hakemler daha çeşitli hale gelmektedir.